បន្ទាប់ពីលះបង់ចោលនូវការធ្វើទុក្ករកិរិយា ព្រះសិទ្ធត្ថក៏ចាប់ផ្តើមប្រព្រឹត្តប្រតិបត្តិតាមបែបមជ្ឈិមបដិបទាវិញ ព្រះ អង្គទ្រង់យាងទៅកាន់ដែនមគធៈក្នុងស្រុកពោធិគយា ទ្រង់យាងទៅដល់មាត់ស្ទឹងនេរញ្ជរាដ៏មានទឹកថ្លាយង់គួរជាទីស្នាក់អាស្រ័យនៃសមណទាំងឡាយ ទ្រង់គង់នៅក្រោមដើមពោធិព្រឹក្សមួយដើមខាងលិចស្ទឹង បែរព្រះភក្ត្រទៅទិសបូព៌ទ្រង់យកស្បូវភ្លាំងដែលអ្នកដំណើរប្រគេននៅតាមផ្លូវទៅក្រាលធ្វើជាកម្រាលហើយគង់ពីលើ ។
លំដាប់នោះស្រាប់តែរតនបល្ល័ង្កកម្ពស់១៤ហត្ថផុសទ្រព្រះអង្គពីក្រោម ព្រះសិទ្ធត្ថទ្រង់គង់ព្រះភ្នែនលើរតនបល្ល័ង្កនោះដោយសុខស្រួល ហើយតាំងអារម្មណ៍អធិដ្ឋានថា៖ «ស្បែក សរសៃ សាច់ និងឈាម របស់អាត្មា អញ ចូររឺងស្ងួតចុះ បើអាត្មាអញមិនបានសម្រេចការត្រាស់ដឹងទេ អាត្មាអញនឹងមិនក្រោកចាកពីរតនបល្ល័ង្កនេះឡើយ» ។
ព្រះអង្គទ្រង់ចម្រើនអានាបានុស្សតិ ធ្វើព្រះចិន្តាឱ្យស្ងប់ចាកនីវរណធម៌ទាំងឡាយ ហើយទ្រង់បានសម្រេចឈានជាលំដាប់ ។ ទ្រង់សញ្ជឹងគិតឃើញថាសត្វលោកកំពុងជាប់ជំពាក់គ្មានទីបំផុតព្រោះមនុស្សម្នាក់ៗយល់ថា អ្វីៗដែលជារបស់មិនទៀងទាត់ ថាជារបស់ទៀងទាត់ អ្វីៗដែលមិនមែនរបស់ខ្លួន អនត្តា ថាជារបស់ខ្លួន ដែលជាប្រភពនៃសេចក្តីទុក្ខ គឺទុក្ខព្រោះភ័យខ្លាច ខឹង ស្អប់ ក្រអឺតក្រអោង ច្រណែន ប្រច័ណ្ឌ លោភ និងល្ងង់ខ្លៅជាដើម ។
សេចក្តីទុក្ខប្រភេទនេះជាប្រភពនៃទុក្ខដែលកើតឡើងដោយសារមេរបស់វាគឺអវិជ្ជា។ ដើម្បីរំដោះសេចក្តីទុក្ខនេះចេញត្រូវទម្លុះនូវអវិជ្ជា ហើយរុលចូលជ្រៅទៅក្នុងបេះដូងរបស់វា និងវែករក បុព្វហេតុនៃសេចក្ដីពិតគឺស្ទឹងទាំង៥ រូប១ វេទនា១ សញ្ញា១ សង្ខារ១ និងវិញ្ញាណ១
ឥឡូវនេះព្រះអង្គទ្រង់បានយល់ច្បាស់ណាស់ថា កាលបើបុគ្គលយល់ច្បាស់អំពីអនិច្ចំ និងអនត្តា សេចក្តីទុក្ខក៏មិនអាចចម្រើនលូតលាស់បានឡើយ ។ សាន សារិន
ចែករំលែកព័តមាននេះ